Dit artikel verscheen eerder op het blog van Culturele vacatures.
De dag na de inauguratie van president Donald Trump vonden er over de hele wereld ‘Women’s Marches’ plaats. Mensen gingen massaal de straat op om onder andere te demonstreren voor vrouwenrechten en tegen Trumps sexisme. Diverse musea in Amerika gaven daarna aan dat ze de protestborden en verhalen van de demonstranten wilden verzamelen voor hun collectie. Ook het Amsterdam Museum riep op om verhalen en objecten van de Women’s March in Amsterdam met het museum te delen. Dit is een voorbeeld van eigentijds verzamelen; het verwerven van objecten en verhalen die op dit moment spelen. Waarom doen musea dit en wat zijn de afwegingen bij dit verzamelbeleid?
Eigentijds verzamelen is het documenteren van de eigen tijd. Het Amsterdam Museum schrijft bijvoorbeeld in haar oproep: ‘De Women’s March is een historische gebeurtenis die wij willen optekenen aan de hand van verhalen van deelnemers uit Amsterdam.’ Eigentijds verzamelen gaat niet alleen over het verzamelen van een fysiek object, ook verhalen rondom het object en de gebeurtenis waar het bij hoort worden vastgelegd, evenals de documentatie van de verwerving. (Bron: Nederlandse Museumvereniging).
In Nederland zijn er mooie voorbeelden van stadsmusea die eigentijds verzamelen. Het Amsterdam Museum heeft bijvoorbeeld nog meer projecten die gaan over de huidige samenleving. Zoals ‘Het geheugen van Oost’, waarbij verhalen uit Amsterdam Oost worden opgetekend en ‘Buurtwinkels’, over Amsterdamse buurtwinkels vroeger en nu. Ook bij Museum Rotterdam wordt actief eigentijds verzameld. Het museum trekt de wijken van Rotterdam in en verzamelt, samen met bewoners, een eigentijdse geschiedenis van de stad. Een prachtig project dat hieruit is voortgekomen is ‘De truien van Loes’. De vereenzaamde Loes uit Carnisse breide obsessief truien, maar als ze af waren, legde Loes ze weg en ze waren nog nooit door iemand gedragen. Museum Rotterdam organiseerde vervolgens een flashmob die buurtbewoners en Loes bij elkaar bracht. De truien zijn hierna verworven voor de collectie van het museum.
Bij eigentijds verzamelen komen verschillende vragen naar voren. Wie bepaalt de waarde van ons erfgoed? Wanneer is een object museumwaardig? Wat is het juiste moment om iets te verwerven? Dit zijn belangrijke vragen, maar de antwoorden hangen af van het doel van het verzamelen. Zo wil het Amsterdam Museum een historische gebeurtenis vastleggen en vraagt daarom meteen na de Womens March om verhalen en objecten van dit evenement. Het Rotterdam Museum is daarentegen meer geïnteresseerd in wat er speelt in de stad en wil bewoners bij elkaar brengen.
Een andere reden voor eigentijds verzamelen kan bijvoorbeeld zijn het vastleggen van een traditie, of juist het documenteren van veranderingen in de maatschappij. Daarbij moet een museum zich steeds blijven afvragen met welk doel het iets wil verzamelen, want bijvoorbeeld nostalgie kan een valkuil zijn bij deze vorm van verzamelen.
Het verzamelen en documenteren van dingen die nu spelen maakt museumcollecties relevant voor bezoekers en voor de mensen die bij de eigentijdse gebeurtenis betrokken zijn. Zo voelen de deelnemers aan de Women’s March zich erkend: het museum bevestigt dat dit een belangrijk protest was. En de inwoners van Carnisse raakten met elkaar in gesprek dankzij het project van Museum Rotterdam. Op deze manier kan eigentijds verzamelen de ontwikkelingen in de samenleving zichtbaar maken en mensen met elkaar verbinden. Musea krijgen daarmee een nieuwe rol in de samenleving.